بسیاری از مردم نسبت به این که چرا دعا می کنیم ولی اجابت نمی شود پرسش می کنند؛ ولی به این توجه ندارند که اصولا آداب دعا  و شرایط آن را نمی شناسند و یا اگر می شناسند به آن ها عمل نمی کنند.

آدمی وقتی نزد کسی برای گرفتن وام می رود که نسبت به قرض دادن آن شخص دست کم اطمینان دارد و با ادب و احترام می رود و درخواستش را مطرح می کند. پیش هر کسی هم نمی رود تا بعدا بگوید عطایش را به لقایش بخشیدم. وقتی شما دعا می کنید در حقیقت مانند کسی هستید که برای گرفتن وام می خواهید به نزد کسی بروید. پس باید با این اطمینان بروید که او به شما وام را پرداخت می کند و دعای شما را اجابت می کند؛ اگر شک و تردید داشته باشید و درخواست خود را با شک و تردید مطرح کنید، در حقیقت می خواهید به یکی از سه چیز اقرار کنید و بگویید: یا شخص دانا به حال ما نیست؛ یا دانا است ولی ناتوان از انجام کار ما است ؛ یا این که دانا و توانا به کار ما هست؛ ولی بخیل است و می ترسد که از بخشش چیزی کم شود.

اما وقتی با یقین می رویم نزد خدا و دعا را با حالت اطمینان و یقین مطرح می کنیم؛ در حقیقت به خدا می گوییم: دانا و علیم به حال مایی و توانا و قدیر به کار مایی و بخشنده ای هستی که از بخشش تو چیزی از خزائنت کم نمی شود.

از این روست پیامبر(ص) در باره شرایط اجابت دعا می فرماید: ادْعُوا اللَّهَ وَ أَنْتُمْ مُوقِنُونَ بِالْإِجَابَةِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ لَا یَسْتَجِیبُ دُعَاءً مِنْ قَلْبِ غَافِلٍ لَاهٍ؛ خدا را بخوانید  طوری که یقین به اجابت دعا داشته باشید  و بدانید که خداوند دعا را از قلب غافل بی خبر نمی پذیرد.(بحارالانوار، ط-بیروت، ج 90 ، ص 321) 

این که آن حضرت (ع) از قلب بی خبر و غافل نمی پذیرد مراد همین بی خبری از دانایی و توانایی و بخشندگی خداوند است. پس دعا را با غفلت و شک و تردید نکنیم و وقتی به سراغ خدا می روییم با یقین و اطمینان از دانایی و توانایی و بخشندگی اش بخواهیم و اطمینان به اجابت داشته باشیم. خداوند می فرماید: ادعونی استجب لکم؛ تنها مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم.

وقتی قلب گرفتار لهو و بیهوده گری است و هر کجا می رود و در هر خانه ای را می زند و به هر اسباب و وسایلی به عنوان شریک در عرض یا مظهر در طول می نگرد باید امید به پاسخ گویی از خداوند نداشته باشد. خداوند از ما خواسته است تا برای رسیدن به اجابت دعا تنها دست از استکبار برداریم و در حالت اضطرار و خلوص دعا کنیم.(غافر، آیه 60) اما وقتی اسباب توسل از فرد و شیء در کنار خدا نه در طول قرار می گیرد نباید توقع و انتظار داشته باشیم که خداوند پاسخ دهد؛ زیرا برای شما خدا یکی از همان هزارها است؛ در حالی که دیگران صفری هستند که عدد یک خداوند یعنی همان خدای واحد و احد به آن صفرها معنا بخشیده است و هزار و میلیون را ساخته است. این تکثر عددی از واحدیت و احدیت غیر عددی خداوند نشات گرفته است. اما وقتی قلب گرفتار سرگردانی و لهو و بیهوده گردی می شود همه جا می رود تا نتیجه بگیرد و این خود آغاز بی نتیجه گیری و سرگردانی و نافرجامی بلکه بدفرجامی است.